به کمک تکنیک های پیشرفته جراحی آندوسکوپی مغز، جراحان متبحر و با تجربه مغز و اعصاب به انجام عمل های سنگین و پیچیده مغز و ننخاع با سرعتی بسیار بالا و دقتی کم نظیر می پردازند. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات جراحی های آندوسکوپی مغزی در تشخیص و درمان در حوزه جراحی مغز و اعصاب مورد استفاده قرار می گیرند.
جراحی آندوسکوپى مغز یک تکنیک جراحی پیشرفته و کم تهاجم است. در این روش با وارد کردن یک لوله نازک، تصاویر ویدئویى مغز را مى توان مشاهده کرد. آندوسکوپ از طریق یک سوراخ کوچک از جمجمه و گاهى از راه بینى وارد مى شود. بعد از وارد کردن آندوسکوپ و روشنایی از طریق کابل فیبر نوری، جراح مغز و اعصاب می تواند داخل مغز را ببیند و درمان لازم را انجام دهد.
جراحی آندوسکوپی مغز تنها منحصر به عمل جراحی مغز و ساختارهای درون جمجمه نبوده و در جراحی های ستون فقرات، طناب نخاعی، دیسک ها، و شبکه اعصاب پیرامونی نیز از آن به وفور استفاده می شود. روش نورو آندوسکوپی نسبت به سایر تکنیک های جراحی مغزی به خصوص جراحی های باز مغز و اعصاب بسیار کم خطرتر است. برتری اصلی در جراحی نورو آندوسکوپی مغز، عدم نیاز جراح مغز و اعصاب به انجام جراحی با ایجاد شکاف های وسیع در سر، و مسیر ستون فقرات (گردن، پشت، و کمر) می باشد. در جراحی آندوسکوپ مغزی تنها با استفاده از چند سوراخ ریز به قطر پنج میلی متر به سادگی و سرعت عمل های جراحی سنگین مغز و اعصاب صورت می پذیرند. کاربرد جراحی های نورو آندوسکوپی منجر کاهش زمان جراحی مغز و اعصاب، نیاز کمتر به بیهوشی و مواد هوشبری، کاهش مدت زمان بستری، و سرعت بسیار بالاتر بهبودی بیماران شده است.
تکنیک جراحی آندوسکوپی مغز چیست؟
در حوزه تخصصی جراحی مغز و اعصاب، تکنیک جراحی آندوسکوپی مغزی به عنوان فرآیند جراحی سریع، محدود، کم تهاجم، و مینیمال در محدوده دستگاه اعصاب مرکزی (مغز، نخاع، ستون فقرات و دیسک ها) و اعصاب پیرامونی شناخته می شود. در تکنیک جراحی نورو آندوسکوپیک، جراحان متخصص مغز و اعصاب با ایجاد کردن سوراخ هایی تنها به قطر یک سکه 200 ریالی (معادل تنها 5 میلی متر) در بخش هایی همچون جمجمه، دهان، بینی، و یا ستون فقرات، به جراحی و تخلیه تومورهای مغزی/ نخاعی و یا ضایعات عصبی اقدام می کنند.
تکنیک نورو آندوسکوپی مغزی و نخاعی به جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات این اجازه را می دهد تا به آن دسته از بخش های مغز و نخاع دسترسی پیدا کنند که در روش های سنتی و جراحی های باز بدون آسیب دیدن سایر بافت های مغزی میسر نبود؛ حتی گاهی از اوقات، تا زمان حیات بیمار امکان دسترسی به آن نقاط موجود نبود. اما امروزه با استفاده از جراحی آندوسکوپی مغز و نخاع، جراحان مغز و اعصاب بدون آسیب رساندن به سایر بخش های مغز، جمجمه، نخاع، ستون مهره ها به تمامی ساختارهای درونی و دور از دسترس مغزی دسترس سریع و ایمن دارند.
ابزارهای مورد استفاده در جراحی نورو آندوسکوپی
دستگاه نورو آندوسکوپ به کار رفته در جراحی های آندوسکوپی مغزی / نخاعی به طور کلی شامل یک لوله تلسکوپی بسیار باریک و با انعطاف بالا می باشد که به دوربینی بسیار با کیفیت با وضوح تصویر بالای دیجیتالی مجهز شده است. جراح مغز و اعصاب از این طریق می تواند درون ساختارهای عصبی مغز و نخاع را ببیند و تومور یا ضایعات را خارج ساخته و به ترمیم بافت های مغزی آسیب دیده بپردازد.
همچنین، برای بیوپسی (نمونه برداری) از تومورها و ضایعات و یا خارج ساختن آنها از مغز و نخاع، به انتهای آندوسکوپ عصبی انواعی از قیچی ها و انبرهای مخصوص مینیاتوری جراحی متصل می شود.
در حال حاضر نورو آندوسكوپ یا دستگاه آندوسكوپی مغز و نخاع كه توسط تمامی جراحان مغز و اعصاب مورد استفاده است، شامل يك لوله باريك است كه از آن برای مشاهده داخل جمجمه و مغز، و نیز ستون فقرات استفاده می نمایند.
در دستگاه های جراحی های آندوسکوپی مغز و نخاع، در كنار لوله اصلی تلسکوپی دستگاه، متخصصان مهندسی پزشکی مجراهای ظریفی را برای ورود ابزارهای خاص جراحی مغز و نخاع ایجاد کرده اند که عبارتند از:
- قيچی های مخصوص جراحی اعصاب
- انبرک های جراحی مغزی/ نخاعی
- چاقوی نورو سرجری
- گیره (کلیپس) های جراحی مینیاتوری مغز و نخاع
به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب در ساختمان پزشکان امید واقع در خیابان ملاصدرا تهران، با در نظر گرفتن تکنولوژی بسیار پیشرفته کامپیوتری و فیزیکی در سیستم های جراحی آندوسکوپی مغزی و نخاعی، لازم است جراح مغز و اعصاب دوره های تخصصی متعددی را گذارنده و تجربه های بالایی در جراحی های آندوسکوپ مغزی بدست آورده باشد تا بتواند به درستی و سلامت از این تکنولوژی پیشرفته برای درمان بیماری های دستگاه اعصاب مرکزی و پیرامونی بیماران عزیز استفاده نماید.
مبحث فیزیکی مهم در جراحی آندوسکوپیک مغزی، نور است که توسط يك منبع نوری قوی توليد شده و با فيبر نوری به درون ساختار آندوسكوپ و محل جراحی مغزی/ نخاعی منتقل می شود. جذابیت تکنیک های جراحی نورو آندوسکوپیک این است که جراحان مغز و اعصاب را قادر می سازد تا بدون نياز به برش های بزرگ يا آسيب به ساير بافت های مغزی/ نخاعی بتواند تومورها و یا ضایعات مغز و نخاع را با کمترين سطح ریسک پذیری خارج کند.
از نظر فنی و آزادی عمل جراح، دستگاه آندوسکوپی عصبی یک پایه دارد تا به واسطه آن جراح مغز و اعصاب بتواند با هر دو دست خود آزادانه به هدایت دستگاه نورو آندوسکوپ و اجزای دیگر متصل به آن بپردازد.
افزون بر دقت و ظرافت سیستم جراحی آندوسکوپیک مغز و اعصاب، لازم است مسایل استریل کردن و اصول بهداشتی در مورد تجهیزات آندوسکوپیک مغزی با دقت و مو به مو اعمال گردند. بر همین اساس، پیش و پس از هر جراحی آندوسکوپی مغز و نخاع، تمامی اجزای این دستگاه از هم جدا و توسط تیم اتاق عمل جراحی بطور کامل استریل می گردند.
استفاده از جراحی آندوسکوپی مغز چه سودمندی هایی دارد؟
افزون بر موارد پیش گفته در مورد سودمندی های جراحی آندوسکوپ مغز در حوزه دسترسی به نواحی غیرقابل دسترس، گزینه های شگفت انگیز دیگری نیز وجود دارند. سرعت بهبودی بسیار بالا در بیماران و باقی ماندن جای زخم بسیار کوچک بر سر و ستون فقرات که اغلب به سادگی هم قابل تشخیص نمی باشند، جزو موارد دیگر مزایای نورو آندوسکوپی هستند.
یکی از موارد بسیار جالب توجه این است که در صورت استفاده از جراحی آندوسکوپی مغز، بیماران درد بسیار کمتری را بعد از عمل جراحی تجربه می نماید و می توانند در زمانی کوتاه از بیمارستان ترخیص شوند. همچنین، کاربرد تکنیک های جراحی آندوسکوپ مغزی / نخاعی منجر به این شده است که نیاز به بستری بیماران بعد از عمل مغز در اتاق مراقبت های ویژه (ICU) به حداقل می رسد که به معنای شدت کمتر فشار عمل بر بدن و مغز بیماران است.
به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون مهره، امروزه بیمارستان ها و کلینیک های فوق تخصصی جراحی مغز و اعصاب در سراسر دنیا، تا جای ممکن از روش های جراحی مغزی/ نخاعی متکی بر جراحی آندوسکوپی عصبی استفاده می نمایند.
مزایای جراحی آندوسکوپی مغز
از جمله مزایاى آندوسکوپى مغز، دسترسی به نواحی از مغز است که از طریق جراحی عادی امکان دسترسی به آنها وجود ندارد.
از زمان ورود آندوسکوپ و میکروسکوپ به رشته جراحی مغز و اعصاب، میزان عوارض جراحی کاهش و توانایی جراح برای انجام جراحی های بزرگ افزایش قابل توجهی داشته است.
مزایای دیگر این روش عبارتند از:
* آندوسکوپی مغز شیوه ای کم تهاجمی است و تنها با ایجاد یک سوراخ و یا از راه بینی درمان انجام می شود بدون اینکه جمجمه یا مغز شکافته شود در نتیجه جراحات ناشی از عمل نیز بسیار کم است.
* کاهش زمان بستری در بیمارستان، در جراحی باز لازم است که بیمار به مدت طولانی بستری شود و مراقبت های بعد از عمل نیز به همان نسبت افزایش می یابد، اما با استفاده از اندوسکوپی مدت بستری بیمار بسیار کوتاه می شود
* عدم نیاز به تعبیه جسم خارجی، به عنوان مثال در موارد هیدروسفالی بدون نیاز به تعبیه شانت از طریق آندوسکوپ کف بطن سوراخ شده و جریان مایع مغزی برقرار می شود.
* کاهش عوارض جراحی مثل عفونت، انسداد شانت و…
* هزینه های کمتر جراحی اندوسکوپی نسبت به جراحی باز
چه زمان هایی جراحی آندوسکوپی مغز و نخاع به کار می روند؟
همانطور که بیان شد، جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات با کاربرد تکنیک های جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب به بخش هایی از دستگاه اعصاب دسترسی می یابند که به طور سنتی بدون برش ها و شکاف های وسیع در جمجمه و ستون فقرات مقدور نبود. جراحی آندوسکوپیک مغز و نخاع به عنوان شیوه ای محدود، بسته، و با حداقل تهاجم شناخته می شود بیشتر در مورد وضعیت های طبی زیر کاربرد دارد:
- تومورهای قاعده جمجمه
- تومور هیپوفیز
- تومورهای محدوده اپی فیز (پینه آل)
- کیست های شکاف راتکه
- تومورهای بطنی
- کیست های نخاعی
- تومورهای نخاعی
این موارد کاربرد، رایج ترین دلایل و به بیان بهتر، کاربردهای عمده و اولیه جراحی های آندوسکوپی مغز و نخاع تلقی می شوند. امروزه با پیشرفت و توسعه امکانات جراحی مغز و اعصاب، در بسیاری از حوزه های عمومی و تخصصی مغز و اعصاب می توان از تکنیک های جراحی نورو آندوسکوپی برای بالا بردن ضریب دقت و کاهش ریسک خطای عمل جراحی استفاده نمود.
کاربردهای مختلف آندوسکوپی مغز
مهمترین کاربردهاى اندوسکوپى در جراحى مغز و اعصاب شامل:
١) برداشتن و نمونه بردارى از تومور هاى بطن، بدون آسیب زدن به نواحی دیگر مغز.
٢) جراحى تومورهاى هیپوفیز و تومورهاى قاعده جمجمه که آندوسکوپ از طریق بینی و سینوس اسفنویید وارد و تومور برداشته می شود بدون اینکه مغز شکافته شود
٣) جراحى انواع کیست هاى مغزى
۴) از مهمترین کاربردهاى آندوسکوپى مغز، درمان هیدروسفالى است. روش سنتى درمان هیدروسفالى، تعبیه شانت مغزى است که عوارض بسیارى مثل عفونت و مسدود شدن دارد.
اما در آندوسکوپى مغز بی‌آنکه نیاز به باز کردن قسمت‌های وسیعی از سر و شکم باشد از طریق یک سوراخ کوچک و با عبور لوله آندوسکوپ به درون بطن هاى مغز، سوراخی در کف بطن سوم ایجاد شده و جریان مایع مغزی مجدد برقرار می شود که در بسیارى از موارد، دیگر نیازی به شانت‌گذاری وجود نخواهد داشت.
آندوسکوپی مغز در ایران
این روش جراحی نوین در ایران مطابق با آخرین معیارهای علمی دنیا انجام و بروز رسانی می شود.
اندوسکوپی مغز توسط جراح مغز و اعصاب انجام می شود.
این جراحی توسط دکتر محسن القاسی با جدیدترین روش های روز دنیا انجام می شود و تاکنون بیماران بسیاری توسط ایشان با این روش درمان شده اند.
منابع
https://www.ncbi.nlm.nih.gov//
https://www.ncbi.nlm.nih.gov//
